مقصد اخلاق و سلوک:

مقصد تمامی فعالیت های دینی و اخلاقی و سلوکی انسان نزدیک شدن به خداوند است. زیرا مبدا و مقصد زندگی انسان خدا است. تمام آنچه را که ما باید درباره مقصد حرکت و زندگی بدانیم در این آیه شریفه آمده است. انا لله و انا الیه راجعون. ما از خداییم و به سوی او می رویم.

انسان مظهر خدا است و مظهر خدا کاری جز ظهور دادن خدا در خود و نزدیک شدن هر چه بیشتر به او ندارد. انبیا و اولیای الهی در تمام زندگی خود تنها از خدا حرف می زدند، فقط به خدا فکر می کردند، برای خدا کار می کردند و مردم را به سوی او فرا می خوانند. آنها هیچ کار دیگری جز رابطه عاشقانه و پرستش خدای متعال نداشتند.

قرب خدا، رضایت خدا، لقای خدا، صفات خدا و هر چیزی که بیان گر پیوند انسان با خدا است، می تواند بیان گر هدف زندگی انسان و مقصد سلوک او باشد.

فکر و ذکر انسان مومن خدا است. این آیه شریفه زبان حال مومنین است: ان صلاتی و نسکی و محیای و مماتی لله رب العالمین. نماز و روزه و زندگی و مرگ من برای خدا و در راه رسیدن به او است.

کسانی که در این راه حرکت می کنند، هیچ گاه ناامید نمی شوند، هیچ موقع کم نمی آورند، احساس ضعف نمی کنند، از کسی و چیزی نمی ترسند و احساس نیاز نمی کنند. شادی، امید، قدرت، شجاعت، حرکت و نشاط، ایمان و اطمینان، آرامش، وقار، احساس عظمت و بزرگی، نورانیت و بهجت ویژگی های کسانی است که به خدا ایمان دارند و تمام زندگی شان پر از خدا و رنگ خدا است.

آری معنای زندگی ما خدا است. هروقت که به خدا فکر می کنیم زندگی برایمان معنا پیدا می کند. هر وقت که برای خدا کار می کنیم، تلاش ما ارزش پیدا می کند. معنای زندگی با مقصد نهایی آن تعریف می شود و مقصد نهایی زندگی انسان، فقط خدا است.

چرا؟ چون کسی جز خدا در هستی وجود ندارد که ارزش شناختن و نزدیک شدن و رسیدن و دوست داشتن داشته باشد و به زندگی انسان معنا و حیات بدهد.

تمام انبیای الهی هم همین را می گفتند. ماموریت همه آنها این بود که به انسان ها بگویند: تو نباید جز خدا به چیز دیگری فکر کنی، نباید به غیر خدا معتقد باشی و از کسی کمک بگیری. نباید غیر خدا رو بپرستی. اصلا مگر خدا غیری هم دارد که به آن معتقد باشی.

ما در هستی دو چیز بیشتر نداریم. یکی خدا است و دیگری مظاهر خدا. تمام آنچه که واقعیت دارد، یا خود خدا است و یا مظاهر او. باید تمام توجهت به خدا باشد. نیتت برای خدا باشد. فقط خدا رو بشناسی و راز دلت را به او بگویی. با مردم هم که روبرو می شوی و به آنها خدمت می کنی یا با آنها معامله می کنی، بدانی که آنها مخلوقات و مظاهر و بندگان او هستند و تو جز با حق تعالی نیستی و جز به او خدمت و معامله نمی کنی. آنوقت دیگر دروغ گفتن، کم فروشی، خیانت، غش در معامله و کلاه گذاشتن سر دیگران اصلا معنای درستی نخواهد داشت.

هر چه را که می خواهی بشناس، ولی بدان که از شناخت خدا بیرون نیستی. غیر از خدا و مظاهر او چیزی نیست که قابل شناختن باشد. اگر توجه داشته باشی با شناختن مظاهر او هم باید به یاد خود او بیافتی وگرنه غافلی.

راستی! چه قدر خدا رو می شناسی؟ به همان اندازه که با خدا انس داری، زندگی ات معنادار است. چه قدر علم و قدرت داری، به همان اندازه به خدا نزدیک هستی. چه مقدار نور داری، به همان اندازه به نور مطلق هستی نزدیک شده ای، خداشناسی و حرکت به سوی خداوند، معنای زندگی ما است. ما توی دنیا هستیم برای همین که خدا رو بشناسیم و به او نزدیک شویم. هدف زندگی چیزی جز قرب به خداوند نیست.

قرب معرفتی و شناخت نظری او اول راه است، بعد از این مرحله باید با صفاتت به خدا نزدیک بشوی. فقط او رو بخواهی. با عملت به سوی او بروی. با قلبت او را بخوانی. باید با تمام وجودت به خدا فکر کنی. به او عشق بورزی. معنای زندگی همین است که به سوی خدا حرکت کنی و به خدا برسی.

پیامبران الهی برای همین آمدند. انبیا برای این نیامدند که خودشان را با معجزه اثبات کنند. آمدند تا خدا را اثبات کنند. تا توانایی خدا را به مردم نشان بدهند. آنها آمدند تا خدا را به مردم معرفی کنند. نمی خواستند با معجزه قدرت خودشان را به رخ مردم بکشند. می خواستند قدرت خدا را به مردم نشان بدهند. انبیا فقط از خدا صحبت می کردند. برای خدا کار می کردند نه برای خودشان.

راستی آیا به این فکر کرده ای که آنها چقدر پاکباخته بودند. چقدر اخلاص داشتند. چقدر صاف بودند. چقدر عاشق بودند. چقدر خدا رو دوست داشتند. چقدر به خدا فکر می کردند. انگار هیچ کار دیگه ای جز خدا نداشتند. برای همین هم آنقدر اذیت شدند. عاشق خدا بودند. خیلی عاشق بودند. خیلی.

قرآن کریم را که می خوانید؟ توی قرآن دیده اید، همه اش از خدا و دوستان خدا صحبت می کند، از کسانی که او را قبول دارند و یا از کسانی که او را قبول ندارند و براش شریک می تراشند. خیلی چیزها توی این کتاب هست، ولی همه اش صحبت از خدا است. ببینید چقدر واژه الله در آن به کار رفته است. صفات دیگر خدا هم همین طور. انگار این کتاب پر از خدا است. چرا؟ چون می خواهد به انسان ها بگوید که زندگی شما هم باید پر از خدا باشد و معنای زندگی فقط خدا است.

زندگی رهبران شیعه هم همین طور بوده است. تمام زندگی امامان ما پر از خدا بوده است. فقط برای خدا کار می کردند و تمام حرف هاشون از خدا بوده است. به سوی خدا دعوت می کردند.

ائمه معصومین(ع) در تمام زندگی خود، هیچ کاری جز پرستش عاشقانه خدا و دعوت به پرستش خدا نداشتند. فقط برای خدا قیام می کردند. می جنگیدند، صلح می کردند، صبر می کردند، انفاق می کردند، ایثار می کردند و در نهایت در راه خدا کشته می شدند.

مهمترین فلسفه زندگی یاد خدا است. هرکاری جز یاد خدا و برای خدا، بی معنا است. فقط خدا. قرآن کریم می گوید: قل الله ثم ذرهم فی خوضهم یلعبون. فقط بگو خدا و بدان که هر کاری جز یاد خدا بازیچه ای بیش نیست. شیطان است. فلسفه زندگی خیلی از مردم متاسفانه پول است یا مدرک یا مقام و شهوت. این افراد از خود و از خداوند غافل هستند. خواب غفلت یعنی همین. یعنی اینکه در زندگی ات خدا نباشد. البته پول و مدرک و قدرت، اگر برای خدا باشد و در مسیر اعتلای کلمه الله قرار بگیرد، بد نیست، ولی اگر خدا را فراموش کردی، دیگر نه خودت ارزش داری و نه قدرت و ثروت و مدرک ات، ارزش خواهد داشت.

علمی که درباره خدا نیست بی خبری است. فرهنگی که بر اساس قرب به خدا بنیان گذاری نشده، غفلت است. نیتی که برای خدا نیست، انحراف است.کاری که برای خدا نیست گمراهی است.

اخلاص یعنی چی؟ یعنی اینکه تمام زندگی تو از غیر خدا پاک بشود. تمام ذهن و دلت پر از خدا باشد. حرف که می خواهی بزنی از خدا بگویی.

توی کلاس درس خدا شرکت کنی و فقط خدا رو درس بدهی و بگیری. فقط خدا رو بپرستی، فقط به خاطر خدا کار کنی. دوست بشی. دشمن بشی. سلام کنی. ستایش کنی و احترام کنی.

اخلاص یعنی فقط خدا توی ذهن و دلت حرکت کند. در نماز که می گویی ایاک نعبد و ایاک نستعین. اوج سوره حمد در همین آیه است. در واژه "ایاک" خیلی حرفها هست. فقط تو. فقط تو را می پرستم و فقط از تو کمک می گیرم. نمی گوییم خدایا ما تو را می پرستیم و از تو کمک می گیریم، بلکه می گوییم فقط تو را می پرستیم و فقط از تو کمک می گیریم. دو بار این لفظ را تکرار می کنیم،  فقط خدا. چه سری توی این ایاک وجود دارد؟

حضور قلب هم بعنی همین. یعنی فقط خدا توی قلبت باشد. هر چیزی که غیر خدا است از دلت بیرون کنی. توحید هم همین است. توحید یعنی فقط خدا هست و فقط خدا قابل پرستش است و هیچ کسی جز خدا وجود ندارد که شایسته پرستش باشد. دین می خواهد به انسان بیاموزد که فقط برای خدا باشی.

عشق یعنی بدانی که تمام زیبایی های عالم از خدا است و تو فقط خدا را دوست داری. همه عشق ها عشق خدا است. فقط عشق خدا است که در کل هستی سریان دارد. فقط خدا است که به احساس تو معنا می دهد. غیر از خدا با هر چیزی که بخواهی زندگی خودت را توجیه کنی نمی توانی. دلت عرش خدا است و به غیر خدا راضی نمی شود.

خیلی ها می خواهند خودشان را راضی کنند که زندگی شان درست است، ولی چون با خدا انس ندارند، نمی توانند. هرگز دلشان از زندگی ای که دارند، راضی نمی شود. دچار افسردگی و استرس می شوند. از دست زندگی و خودشان عصبانی هستند. ناراحت اند. خوشحال نیستند.

اما تو ای عزیز باید نیک بدانی که مقصد تو خدا است، فقط برای خدایی و غیر از این از هر راهی که بروی خطا است. نیت کن که فقط برای نزدیک شدن به او زندگی کنی و برای رسیدن به او برنامه ریزی کنی، آنوقت ببین که چه درب هایی به رویت گشوده می شود. چه لذت هایی در انتظار تو است، چقدر خدا تو را دوست خواهد داشت و به چه مقامی در نزد او خواهی رسید. موفق باشی.

حیات عرفانی و عالم عشق که همان عبادت و ارتباط معنوی با خدای متعال است، چیزی فراتر از عالم عقل و استدلال است. استدلال اهل دل و محبت، دوست داشتن است، اگر چه عشق عرفانی ریشه در عقلانیت و حیات معقول دارد و ثمره و نتیجه عقل است، ولی در وادی عشق عاشق به فرمان دل و محبت زندگی می کند و به خداوند و اولیای او عشق می ورزد، محبتی که هیچ شباهتی به هوس اهل دنیا و طبیعت ندارد.

درست است که در زندگی عاشق دل فرمان می دهد و عشق و احساس تصمیم می گیرد، ولی دل و عشقی که ریشه در عقلانیت دارد و احساسی که ثمره تفکر و برآیند شناخت عمیق خدای متعال است.
عارف قبل از عاشق شدن، از عالم عقل و قرب فرایض و انجام واجبات دینی گذشته و سپس به عالم عشق و عبادت عاشقانه خداوند و قرب نوافل رسیده است. رابطه عارف با محبوب عالم اگر چه براساس عشق و محبت استوار است، ولی این عشق خالی از عقلانیت نیست. عشق و عبادت عرفانی نه تنها با عقل در تضاد نیست، بلکه کاملا همراه و هماهنگ با آن است.
عشق اهل دنیا به مظاهر هستی است و ریشه در شهوت، غریزه و امیال نفسانی دارد، ولی عشق عرفانی نسبت به ذات و صفات الهی است و ریشه در عرفان و شناخت عمیق و توحیدی حق تعالی دارد.
نکته اینکه، شروع این سیر و نفوذ به عالم عقل و عشق از طریق مطالعه، تحصیل دانش و تفکر و سپس انجام واجبات و مستحبات دینی  آغاز و انجام می پذیرد و هرکز کسی بدون علم و عمل قادر نیست حیات معقول و زندگی عارفانه داشته باشد.